Via internet weet ik dat in Nederland weer wordt gediscussieerd over de kilometerheffing. Die was, als ik het me goed herinner, bedoeld om het fileprobleem kleiner te maken. In het nieuws lees ik nu nauwelijks nog waarvoor de aangekondigde wetgeving bedoeld zal zijn. De discussie lijkt te gaan over de vraag of de automobilist er financieel beter van wordt en of de eventuele opbrengst zal worden gebruikt om nóg meer asfalt aan te leggen.
Sommige politici proberen een spaak in het wiel te steken door te stellen dat er geen draagvlak voor de kilometerheffing is. En als er geen draagvlak is, luidt de boodschap impliciet, dan moeten we er maar niet aan beginnen.
Ik weet niet meer precies wanneer ik het begrip draagvlak voor het eerst in de politiek heb horen gebruiken. Het is vast al een tijd geleden. Aanvankelijk ging het erom te proberen de burger mee te krijgen voor beslissingen die niet a priori op veel enthousiasme konden rekenen. Om dingen die politici nodig vonden en die naar hun mening beter in praktijk konden worden gebracht als de burgers inzagen dat het om een noodzakelijk iets (soms een noodzakelijk kwaad) ging.
Het was in de tijd dat politici naar de kiezers luisterden en als dat nodig was met hen in discussie gingen. Vanuit een duidelijke visie op de samenleving probeerden zij de kiezersachterban van hun partij mee te krijgen, zodat kiezers zich vervolgens medeverantwoordelijk voelden voor beslissingen die door hun politici waren genomen. Zo kon ‘draagvlak’ ontstaan, ook voor beslissingen en maatregelen waar niet iedereen uit zichzelf warm voor liep.
Ik heb meer en meer de indruk gekregen dat politici niet meer zoveel moeite doen om uit te leggen waarom zij iets noodzakelijk vinden. Misschien weten ze het zelf ook lang niet altijd en zijn ze alleen maar vóór omdat hun fractie dat nodig vindt of omdat het in de coalitie zo is afgesproken. In het ergste geval krijgen we te horen dat het van Brussel moet, ook als anderen verzekeren dat dat helemaal niet zo is. Zo las ik dat Brussel zou verplichten tot het opslaan van vingerafdrukken in de nieuwe paspoorten in een centraal register, terwijl dat helemaal geen Brusselse eis schijnt te zijn, maar een wens van Den Haag.
De manier waarop nu de discussie over het rekeningrijden wordt gevoerd staat me ook tegen vanwege de argumentatie. Terwijl er geen dag meer voorbij gaat zonder dat de media ons de consequenties van de klimaatverandering inpeperen, blijven Nederlandse politici zich meer druk maken om de behoefte van veel Nederlanders om elke dag met de auto naar het werk te gaan en de economische gevolgen daarvan. Bang om te worden uitgemaakt voor autohater of zoiets vergeten veel politici dat de leefbaarheid van de samenleving soms vereist dat er maatregelen worden genomen die de kiezers op korte termijn niet welgevallig zijn, maar die op de duur goede vruchten kunnen afwerpen. Ik heb heimwee naar de tijd dat er politici waren die echt een visie op de toekomst hadden en vanuit die visie hun tong blauw praatten om kiezers mee te krijgen. De vraag was minder óf er draagvlak voor een maatregel was, maar eerder: hoe krijgen we draagvlak voor deze noodzakelijke ontwikkeling?
Hier in Brazilië kom je voorbeelden tegen van maatregelen waar Nederlandse politici zich rot van zouden schrikken omdat er geen draagvlak voor zou zijn. Ik geef als voorbeeld de enorme verkeersdrempels die je in dit hele land overvloedig tegenkomt. Het zijn geen autovriendelijke drempels, die lombadas, die in de volksmond quebra-molas worden genoemd, verenbrekers. Je moet er altijd flink voor afremmen en soms moet je er diagonaal overheen om je uitlaat te sparen. Autorijdend Brazilië heeft de pest aan die dingen, maar vooral de mensen die langs de wegen wonen waar het interlokale verkeer overheen dendert, weten dat er elke dag kinderlevens worden gespaard doordat de lombadas automobilisten dwingen hun snelheid fors te verlagen, als het nodig is driemaal achter elkaar op een afstand van honderd meter.
Ik vind het praten over draagvlak in veel gevallen ook heel hypocriet, want waarom speelt het gebrek aan draagvlak ineens geen rol als het gaat om deelname aan een oorlog zoals die in Afghanistan of Irak en om het doordrukken van wat aanvankelijk trots de Europese grondwet werd genoemd en later, toen het draagvlak gering bleek, ineens werd teruggebracht tot een Europees verdrag?